تعاریف و اصطلاحات ایزو 9001

تعاریف و اصطلاحات ایزو 9001 از بخش های کلیدی متن استاندارد ایزو 9001 است که لازم است علاقه مندان به آشنایی با الزامات سیستم مدیریت کیفیت پیش از مطالعه و یادگیری بند های استاندارد تعاریف و اصطلاحات را مطالعه و با تعریف دقیق عبارت ها و اصطلاحات تخصصی ایزو 9001 آشنایی پیدا نمایند. در زیر 20 اصطلاح تخصصی استاندارد ISO 9001: 2015 با شرح عبارت مربوطه آورده شده است.

1. سیستم مدیریت کیفیت (Quality Management System – QMS)
مجموعه‌ای از خط مشی ها، فرآیندها، روش های اجرایی، دستورالعمل ها، کنترل ها و سوابق مستند که برای دستیابی به اهداف کیفیت و بهبود مستمر در سازمان اجرا می‌شود.

2. الزامات (Requirements)
خواسته‌های مشتریان، سازمان، استاندارد و یا مراجع قانونی و مقرراتی که اجرای آنها الزامی است.

3. رضایت مشتری (Customer Satisfaction)
برداشت مشتری از میزان برآورده شدن نیازها و انتظاراتش توسط سازمان.

4. فرآیند (Process)
مجموعه‌ای از فعالیت‌های مرتبط که ورودی‌ها را گرفته و به خروجی تبدیل می‌کند.

5. بهبود مستمر (Continual Improvement)
انجام فعالیت‌های مداوم برنامه‌ریزی شده برای افزایش توانایی سازمان در برآورده کردن الزامات و افزایش عملکرد کلی.

6. مدیریت ریسک (Risk-Based Thinking)
رویکردی برای شناسایی، ارزیابی و کاهش ریسک‌ها در فرآیندهای سازمان.

7. اقدام اصلاحی (Corrective Action)
اقدامی برای حذف علل بالفعل یک عدم انطباق و جلوگیری از وقوع مجدد آن.

8. اقدام پیشگیرانه (Preventive Action)
اقدامی برای حذف علل بالقوه یک عدم انطباق قبل از وقوع آن (در ویرایش 2015، این مفهوم در قالب تفکر مبتنی بر ریسک ادغام شده است).

9. عدم انطباق (Nonconformity)
عدم برآورده شدن یک الزام.
10. شواهد عینی (Objective Evidence)
داده‌هایی که وجود یا حقیقت چیزی را بر اساس مشاهده، اندازه‌گیری یا آزمون تأیید می‌کنند.

11. انطباق (Conformity)
برآورده شدن یک الزام.

12. کنترل کیفیت (Quality Control – QC)
بخشی از مدیریت کیفیت که بر اساس یک طرح کنترل مدون، میزان برآورده سازی الزامات کیفیت محصول/خدمترا کنترل می نماید.

13. تضمین کیفیت (Quality Assurance – QA)
بخشی از مدیریت کیفیت که اطمینان می‌دهد الزامات کیفیت برآورده خواهند شد.

14. مستندسازی (Documentation)
مدارک و اسناد مدون مورد نیاز برای اجرای و نگهداری سیستم مدیریت کیفیت.

15. خط‌ مشی کیفیت (Quality Policy)
بیانیه‌ای رسمی که جهت‌گیری کلی سازمان را در زمینه کیفیت مشخص می‌کند.

16. اهداف کیفیت (Quality Objectives)
اهداف مشخصی که برای بهبود کیفیت و عملکرد سازمان تعیین می‌شوند.

17. ذی‌نفعان (Interested Parties)
افراد یا گروه‌هایی که بر عملکرد سازمان تأثیر می‌گذارند یا از آن تأثیر می‌پذیرند (مانند مشتریان، کارکنان، تأمین‌کنندگان و سهامداران).

18. محیط سازمان (Context of the Organization)
عوامل داخلی و خارجی که بر سیستم مدیریت کیفیت و دستیابی به اهداف آن تأثیر می‌گذارند.

19. تحلیل شکاف (Gap Analysis)
فرآیند ارزیابی وضعیت فعلی سازمان در مقایسه با الزامات استاندارد برای شناسایی موارد نیاز به بهبود.

20. طرح‌ریزی کیفیت (Quality Planning)
فرآیندی برای تعیین اهداف کیفیت و مشخص کردن الزامات و منابع مورد نیاز برای دستیابی به آن‌ها.